ژیاننامەی مامۆستا شێخ ( عوسمان عبدوالعەزیز ) هەڵەبجەیی

نووسینی : شـوان رابـەر

دەسپێك: لەبەر گرنگی ژیان و خەباتی پڕ سەروەری و كەسایەتی ناودار و بەرزی بەڕێز ( مامۆستا عوسمان هەلەبجەیی ) لە جیهان ، كە هەموو تەمەنی خۆی لە پێناو ئایینی خوادا خەرج و بەخت كرد ، لە یادی ماڵئاوایی و كۆچی یەكجارەكی ، گەرەكمە تیشكێك بخەمە سەر چەند لایەن و تەورەێكی گرنگی كەلپور و زیندەگی ناوبراو بۆ زیاتر ئاشنا بوون و پێناسینتان .

- ناوی (عوسمان عبدالعزیز محمد)ە، سالی 1922 لەگوندی (پریسی سەروو) لەناوچەی نەوڕۆلی سەربەشارۆچكەی هەلەبجە لەدایك بووە و بەڕەچەلەك لەبەرەی (پیر خدری شاهۆیی) یە .

- هەرلەمندالی یەوە لەلای باوكی دەستی بەخوێندنی ئایینی كردوە، تابڕوانامەی زانستی لەلای مامۆستا مەلا صالحی گەورە وەرگرتوە‌و، بووە بەزانایەكی پایەبەرز.

- سالی 1954 كاتێ‌ كە شێخ ئەمجەد زەهاوی و محمد محمود صواف ڕابەرانی ئیخوان و المسلمین هاتونە تەهەلەبجە، ناوبراو چۆتە ڕیزی ئیخوان و دەستی بەكاری ئیسلامی‌وسیاسی كردوە.

- لەبەرئەوە لە 27ی ڕەمەزانی/1959 لەسەر بڕیاری عبدالكریم قاسم ناوبراو وێڕای مامۆستا مەلا صالح و براكانی خۆی دەستیگیركران و بۆماوەی (9) مانگ لەناصریە دەستگیركران.

- سالی 1974 بەسەرۆكی شاندێكی یەكێتی زانایانی كوردستان چۆتە سعودیە و چاوی بەمەلیك فەیسەل كەوتووەو دەربارەی دۆزی كورد لە گەلی دا دواوە .

- سالی 1977 دوبارە لەلایەن رژێمی بەعس دەگیرێ‌ و بۆماوەی (10) مانگ لە (رومێسە) زیندانی دەكرێ‌.

- سالی 1987بەشداری ڕاپەرینەكەی هەلەبجە دەكا لەدژی ڕژێم و، پاشان لەسالی 1988لە گەل كۆمەلێ‌ ئەندام‌و كادیری بزووتنەوە  دەچێتە دەرەوە و دەبێتە ڕابەری بزوتنەوەی ئیسلامی .

-  سالی 1991 وێڕای بزوتنەوەكەی بەشداری دەكا لەڕاپەرینە مەزنەكەی كورد لەدژی ڕژێمی بەعس‌و، لەسالی  1992 لە یەكەم هەلبژاردنی كوردستان دەبێتە پالێوراو بۆپۆستی سەرۆكایەتی هەرێمی كوردستان.

- سالی 1960 بەشداری دەكا لەجاردانی حزبی ئیسلامی عێراقی.

- بەگشتی بەشداری چەندان كۆڕوكۆنفرانسی ئیسلامی جیهانی كردوە، بۆوێنە سالی 1958-1965 لەسعودیە و لەسالی 1996 لەتوركیا.

- خاوەنی چەندان نوسراوی چاپكرا و چاپنەكراوە، لەوانە تەفسیری قورئانی پیرۆز كەلە (15) بەرگ لە (5400)لاپەرەدا چاپكراوە بەكوردی ، وێرای كتێبی علوم القران، الاسئلە والاجوبە فی اصول الفقە،البدعە، وەرگێرانی بەشێكی فەرمودەكانی صحیح البخاری .

- خاوەنی چەندان گوتار و كۆڕ و سیمیناری بەپێزە.

- دەیان چاوپێكەوتنی لەگەلداكراوە لەڕادیۆ و تەلەفزیۆن‌وڕۆژنامەكانی دەرەوەو ناوەوە.

-        دەیان مامۆستای ئایینی دەرسیان لای خوێندوەو دەرچوونە، لەوانە (15-20) كەسیان سەركردە و كەسایەتی ناسراون لەكوردستان.

-        دەرەنجام لە تەمەنی 77سالی دا لە 13/5/ 1999 لە دیمەشقی پایتەختی سوریا كۆچی دوای كرد و تەرمەكەی لە گۆرستانی هەلبجە بە خوا سپێردرا.

-        مامۆستا پیاوێكی زاناو خواناس‌وناسرا‌و... بوو.

یەكەم / بێ‌ گومان لە نیوەی ئەم سەدەیە لە كاتێكا كە ڕژێمە داگیركەر و كۆلونیا و فاشستەكان لە ئێراق و لە كوردستان كشان و سەرهەڵدانی ئیسلامی یان بەر بەست و كپ و خامۆش كرد بوو ، لە سەرەتای پەنجاكان بەڕێز مامۆستا ( عوسمان ) لە رێگای ( شێخ ئەمجەد زەهاوی ) ئەندام لە كۆمەڵەی برایانی موسڵمانی جیهانی پەیوەندی سیاسی بە ئیسلامیەكانی جیهانەوە كرد و ، بیرۆكەی بوژاندنەوە و كاركردن بۆ ئیسلامی هێنایە كوردستان ، ئەو سا وێرای چەند مامۆستا و قوتابیەكی هاوەڵی ڕۆڵێكی كاریگەر و سەرەكیان گێرا لە بەئاگا هێنان و بێدار كردنەوەی ئەقڵ و هەست و هۆش و بیری خەوالوی موسڵمانان و كاری ئیسلامی ، كە بووە یەكەم گا بەردی بناغەی هاوردن و بوونی كار و ڕابووی ئیسلامی و بە هەست هێنانی كۆمەلان و ساز كردن و پێكهێنانی كۆمەڵێكی ڕێكخراوی یەكگرتووی ڕاویاری لە كوردستان و هاتنەئارای رابوونی ئیسلامی  ، پۆل پۆل خەڵكیان بە ئیسلام ئاشنا و پەروەردە و هۆشیار كرد ، تا هەشتاكان شەپۆلی ڕابوون زۆر گەورە و بەر فراوان بو ، هەموو سوچ و كون و كەلەبەرێكی سەراپای كوردستانی گرتەوە ، تا گەیشتە دوا لوتكەی قۆناغی جاڕدانی جیهاد و خەباتی چەكداری ، كە تا ئێستاش تەواو كەرانی ئەو كاروانە هەر بەردەوام بەرە و بوون و كیانی حوكمی ئیسلامی لە شۆرش و كولان و پێگەیشتن دا ن ، هەموو موسڵمانانی كوردستان لە سایەی ئەو ( بزووتنەوە ) توانای ئەنجامدانی كار و چاڵاكی و خواست و داخوازیە ڕەواكانیان هەبووە و هەردەم خۆشیار و ئازادن ، مامۆستا فاكتەرێكی سەرەكی و بێ‌ وێنە بوو بۆ دروست كردنی جیلی نوێ‌ و ڕێكخستنی ئیسلامی و ئەو بزووتنەوە چەكداریەی كە لە كوردستان بەرپابووە ،  بە هەوڵ و ئارەق و خوێنی  ( 1000 ) شەهید و لێ‌ كەوتنەوەی سەدان زیان و زامدار و ، بە قوربانی دانێكی فرە و بە شۆرشكردنێكی پڕ ناسۆری بێ‌ و چانی چەندان ساڵ ، ساحە و درەختی ئیسلامیان ئاو داو بەرهەم هێنا ، تا لەسەر پێ‌ ی خۆی وەستا و ڕەگی داكوتا و ، بوە سایە وسێبەرو دەواری تیا پشودان و بە ئازادی ژیانی ئیسلامیەكانی كوردستان ، وەك هەڵكەوتێك ژیا و خۆی چەسپاندن .

دووەم / مامۆستای پایەدار لە ڕووی سیاسی و دبلوماسی یەوە : ڕۆڵێكی زۆر كاریگەر و بێ‌ وێنەی هەبوو ،  مەسەلەی ئیسلام و دۆزی نەتەوەی كوردی لە ڕێگای كۆڕ و گوتار و و كۆنگرە و كۆنفرانسە گشتی یە جیهانیەكان لە كاتی گەشتەكانی بۆ هەندەران بە ( لایەن و گەل و نەتەوەو وڵاتان ... ) ی دونیا دەگەیاند ، بە درێژای تەمەنی چاوی بە چەندان ( سەرەك دەوڵەت و حیزب و رێكخراو و دەزگا و تیرە و هۆز و كەسایەتی ئاینی و نەتەوایەتی ... ) گێتی كەوتوە و ، وەك ڕابەرێكی دڵسۆز كێشەی ڕەوای كوردی موسڵمانی پێ‌ ڕاگەیاندون ،  پەیوەندی كوردی بە گەل و نەتەوەكانی دونیا پتە و كردوە و پێ‌ ی ناساندون . چەندان ساڵ ڕابەرایەتی بزوتنەوەی یەكی سیاسی چەكداری كردوە ، لە پێناو بەرپا كردن و گێرانەوەی حاكمیەتی خوا بۆ سەر ساحەكە لە پێناو دەستەبەر كردن و بەدیهێنانی دەسكەوتەكانی گەلی كوردی موسڵمان ، بۆ دادگەری كۆمەڵایەتی و پاراستنی مافەكانی مرۆڤ و بە ئازادی ژیانی ، ئەم كاروانە ڕوبەڕووی چەندان هەڕەشی ( سیاسی و سەربازی و كۆمەڵایەتی و ئابوری ... ) ی گەورە و پڕ مەترسی دەرەكی بویتەوە ، كەچی چۆكی پێ‌ دانەداوە و هەر بەردەوام بوە‌و بە پێ‌ ی توانا دەوری خۆی بینیوە ،  هەر چی چاكە بۆ كورد و پاراستنی ناسنامە و هەرێم و ئاینەكەی كردەوە .

بێ‌ و چان لە نێو خۆی وڵاتدا هەوڵی داوە بۆ یەكبونی هەموو چین و توێژەكانی جەماوەر و كۆمەڵە ئیسلامیەكان  بە تایبەت لایەنە سیاسیەكان و بنبڕ كردنی شەڕە نێوخۆییەكانیان و دابین كردنی مافە ( ئایینی و نەتەوایەتی ) یەكانی گەلی كورد .

سێ‌ یەم / مامۆستا لە ڕووی جیهاد و سەربازی یەوە : ڕابەر و پێشەوای شۆرشی چەكداری و موجاهیدانی كوردستان بو ،  هەمیشە خاوەنی بیر و بزوتنەوەی جیهادی بو ،  خۆی بانگ و جاڕی جیهاد كردنی دەدا لە دژی هەموو مسقۆف و دژەكارێكی ئەم دینە ، تا مردنی لە خەبات و سەنگەری شۆرش و بەرگری و بەرخودان و مەردایەتی دا بوو ، هەرگیز دژ بە جەور و ستەم و كوفر چۆكی نەدا و نەروخا ،  خەڵكی لەسەر بیری جیهادی هاندەدا و ، بڕوای وا  بو ئامانج و دەسكەوتەكانی ئیسلام ( حوكم و دەسەڵات و دادگەری كۆمەڵایەتی و ژیان ... ) بەبێ‌ چەك و شۆرش نایەتە دی و نەتەوەكەمان ڕزگاری نابێ‌ ،  پیاوێكی جەسور و چاو نەترس بوو دژی زۆرداری، هەمیشە خودان كار و خاوەن هەڵوێست بو ، داوای شەهادەتی دەكرد ، ئینشاْ  الله بەر ئەم فەرموودەیە كەوتووە كە دەفەرمووێ‌ : ( من سأل الله شهادە بصدقٍ بلغ الله منازل الشهدا‌و و لو مات علی فراشه )واتە: كەسێك بەڕاستی داوای شەهیدی لە خوای گەورە بكات ،خوای گەورە دەیگەینێتە پلە‌وپایەی شەهیدان ئەگەر لەسەر جێگای خۆشی بمرێت، بۆیە خوازیارین خوا پلە و پایەی شەهیدی پێ‌ ببەخشێ‌  ، لە وانە بوو كە شۆرشی چەكداریان ڕاگەیاند و هەردەم بەردەوام قوربانێكی زۆری بە خۆی دا .

چوارەم / لە ڕووی كۆمەڵایەتی یەوە : مامۆستای بەڕێز كەسایەتێكی جەماوەری بو ،  لە نێو سەرجەم چین و توێژەكانی كۆمەڵگا زۆر دڵگر و خۆشەویست بو ،  مامۆستا زۆر بە خەم گەلەكەی یەوە بو ،  هەردەم پەروەردە و خزمەتی دەكردن ، زۆر بە لوتف و بەزەیی و بە سۆزبوو لەگەڵ خەڵكی دا و هەردەم بەرژەوەندی گەلەكەی پێش هەموو دەسكەوتەكان دەخست ،  زۆر تامەزرۆ و شەیدای حەسانەوە و ڕزگار بوونی گەلەكەی بو ،  بەهۆی هەوڵ و خەباتی كاری دەورێكی كاریگەری هەبو بۆ ڕاستكردنەوە و گێڕانەوە و بارهێنان و بونیادنانی كۆمەڵگا لە سەر یاسا ورێسا‌و بەرنامەی ئیسلام ، بۆ نەهێشتنی كێشەو گرفتەكانی نێو كۆمەڵگا .

پێنجەم / لە ڕووی بیر و بۆچوون و تێگەیشتنەوە : ئەم لایەنانە لە بەڕێوەچوونی ژیەر كەم تا زۆر زانا بێ‌ یان ناْ  ڕەگەزی زۆر سەرەكین بۆ ڕاستە ڕێ‌ كردنی مەردوم :-

1- هزر و بیر ( فكر ) ی : مامۆستا شێوەی بیر كردنەوەی زۆر ڕاست و دروست بو ،  بە پێ‌ ی سەرچاوەی بیری ئیسلامی بیری دەكردەوە و كارەكانی كردەیی خۆی لەسەر ئەوە بنیاد دەنا و ئەو بیرۆكەیەی لە دڵ و دەروون و هۆشی خەڵكی دا دەڕواند، وەك خۆی پیاوێكی زۆر بیر تیژ بوو .

2- بۆچوون و تێڕوانین (( التصور )) ی : بۆچونێكی ڕاست و دروستی ئیسلامیانەی لە بەرانبەر كێشە و مەسەلە پێویستیەكان هەبوو ،  تەنها بە دوربینی ئیسلام سەیری مەسەلەكانی دەكرد و بە كامێرای ئیسلام وێنەكێشی دەكردن و بۆی دەچوو ، بۆچوونەكانی لە گۆڕەپاندا تیشك دانەویەكی ئەرێتی و چاكیان هەبوو .

3- تێگەیشتن ( فهم ) ی : مامۆستا تێگەیشتنێكی ڕاست و ڕەوا و ساغی هەبوو لە ئیسلام كە لە قوڕئان و سوننە و تێگەیشتنی پێشەوا چاكەكانەوە سەرچاوەی گرتبو ، دوربوو لە شێوانكاری و خوڕافیات و ئەفسوناوی ، بۆیە هەردەم هەوڵی دەدا خەڵكی بە ڕاستی بە پێ‌ ی قوڕئان و سوننە لە دینی خوا حاڵی بكا و خەڵكی بە گشگیری كار بۆ ئیسلام بكەن و بەندایەتی و خواپەرستی بكەن ، بگرە هەر لە بنەماكانی ( یاساكان – شرائع ) ی ئیسلام تا ( دروشمەكان – شعائر ) ی تری هیچ لایەنێكی فەرامۆش و لەكار نەخرێ‌ .

شەشەم / لە ڕووی ئیمان و باوەڕ و پاریزكاری ( تقوی ) یەوە : مامۆستا هەمیشە پیاوێكی زۆر بە ئیمان و بڕوا پۆڵا و دامەزرا و خواناس و لە خوا ترس بوو ، خواپەرستیەكی زۆری دەكرد  ، دایم و دەرەم دەست بە دەست نوێژ و دەم بە زیكر و تەهلیل و تەسبیح بو ، بەردەوام قورئانی دەخوێند و شەو و نوێژ و سەرجەم سوننەتەكانی تری دەكردن و لە ترسی خوا بە تەنها و بە ئاشكرا لە ماڵەوە و لە وتە و لە وتارەكنیدا ئەگریا و چاو بە ڕۆنتك بوو ، هەردەم ڕاسپاردەی بە تەقوا دەكرد ، بیری لە گەورەیی خوا و سزای قەبر و قیامەت دەكردەوە و بەبیر برایانە دەهێنایەوە ، لە ژیانی دا هەر پیاوی خوا بو ، خۆی لە گوناه وتاوان‌و ناشەرعیەكان دەپاراست بۆیەخوای گەورە فێری زۆر شتی كرد وەك دەفەرمووێ‌: ( و اتقوا الله ویعلمكم الله ) بۆیە خوا فێری كردو ،لە ڕەنگ و ڕویدا هەست بە تەقوا و موبارەكی و ئاسودەیی دەكرا و ڕابەرێكی روحی بو .

حەوتەم / لە رووی زانست و زانیاریەوە : مامۆستا پیاوێكی زۆر زانا و زیرەك و زرنگ بو ، شارەزای زانستە ئیسلامیەكان بو ، بە جۆرێ‌ لە جیهان هاوتای كەمبو، لە كوردستان زانای زانایانە و ، زۆر زیرەك و هۆشیار و بیریار بو بە جۆرێ‌ چاكەی لەسەر ئیسلامیەكانی كوردستان هەیە و گەنجینەی زانست بو ، وەك فەزڵی ئەو بەڕێزە لەم خاڵانەی دا دەردەكەوێت .

1) هەر لە سەرەتای پەنجاكان كەوتۆتە پەروەردە و ڕاهێنانی خەڵكی موسڵمان بە هۆی ئەو زانستەی كە هەیبوو ، لە ( حوجرە و لە قوتابخانە و دەرس و دەورەكان ... ) بە درێژای ژیانی دەیان كادیر و بانگبەری ئیسلامی بە توانای بۆ ساحاكە پێگەیاندووە ، كە ئەمڕۆ بونەتە سەركردەی كاراو گەورەترین كەسایەتی نێو كۆمەڵگا و هەڵگری دروشم و بەیداخی ئەم ئیسلامە و ، دەیان مەلا و مامۆستای شیاو لەبەر دەستی ئەو لە خوێندنگە دەرچونە و ئیجازەی عیلمی یان لەو وەرگرتووە ، كە ئەمڕۆ رابوونی ئیسلامی بەڕێوە دەبەن .

2) بە درێژایی ژیانی بە سەدان وتاری بەهێز و بە پێزی داوە و كۆڕی گرنگی گێڕاوە و ، نوسین و وتاری بە نرخی لە گۆڤار و ڕۆژنامەكان بڵاو كراونەتەوە ، ئێستاش وەك كەلەپورێك خەڵكی لێ‌ ی بەهرەمەند دەبن .

3) بە هۆی عیلمەكەی گەورەترین و باشترین ڕاڤە ( تەفسیر ) ی قورئانی پیرۆزی بە كوردی بۆ گەلە موسڵمانەكەی لە ( 15 ) بەرگدا بە ژمارەی ( 5400 ) لاپەڕە نوسیوە ، تاكە تەفسیرە لە پەرتوكخانەی كوردی دا، كەلێنێكی گەورەی گرتووە لە فەرهەنگ و كەلتوری كوردی و بێ‌ وێنەیە ، تا گەلی كورد لە ئاینەكەی شارەزا بێ‌ و لە مەبەست و ماناكانی قورئانی پیرۆز تێ‌ بگا ، تەفسیرێكی زۆر نایاب و بە بەهایە و سەرچاوەی تەفسیرە .

هەروەها تەرجەمەی بەشێكی زۆری پەرتوكی ( صحیح البخاری ) كردوە ، كتێبی لە بارەی زانستی ( أصول الفقە و علوم القران و بیدعە ... هتد ) ەوە ، وەك سید قگب و گەورە پیاوانی ئەم ئیسلامە ئاسا ( تەفسیر و كتێبی ) لە كونج و گەلێری زیندانەكاندا نوسیوە و ژیانی بەسەر بردووە .

هەشتەم / لە ڕووی تێوری و پڕاكتیكەوە : لەبەر ئەوەی ئەو دولایەنە سەرەكیە لە ژیانی مرۆڤدا ڕووی یەك دراون ، نەبونیان نقوستانیە ، مامۆستا باش خۆی تەوژم و هێزدار و ئامادە باش كرد بو لە هەردوو لا .

1) لە ڕووی نەزەریەوە : مامۆستا سەرەتا تەواو خۆی تۆكمە و تەییار و ئامادە و پڕ چەكی زانست و سەقافە و مانەویەت كرد بوو ، بۆ ڕۆژی ڕەش و گۆڕەپانی كردار و ڕوبەڕوبونەوە و ململانێ‌ ی ( فیكر و ئایدلۆژیا و ناسیۆنالیزم و مەزەبە گۆڕاوەكان ) بۆ ڕابەرابەتی كردنی كار و ڕابونی ئیسلامی ، خودان پایە و كەسایەتیەكی لە بار بو ، چەند تایبەتمەندی  گرنگی خودی تیادا بەدی دەكرا كە لە خەڵكی تردا نەبوون .

2) لە ڕووی كردار و پڕاكتیزە‌وە : مامۆستای پیاوێكی كرداری بوو، لەوانە بوكە خوای گەورە دەربارەیان دەفەرمووێ‌ : ( من المۆمنین رجال صدقوا ما عاهدوا الله علیه فمنهم من قچی نحبه و منهم من ینتڤر وما بدلو تبدیلا ) لەوانەبو كە بە كردەوە لەگەڵ خوا ڕاستی كرد وەك  خوای گەورە دەفەرمووێ‌ : ( و أوفی بعهد من الله ... ) بە وەفا بو لەسەر ئەو بەڵێن و پەیمانەی كە بە خوای دابو ، كە تەنها لە پێناو ئەو بژی و بمری و سەر بۆ كەس دانەوێنێ‌ و بەس بەندەی خوا بێ‌  ، هەمیشە بێ‌ و چان لە هەوڵدا بو بۆ ئەوەی كە پێ‌ یەتی لە كردار و واقیعدا ڕەنگی پێ‌ بداتەوە ، بۆیە بە كردەوە ڕێبەر و سەركردەی موجاهیدان و خەبات و ڕابونی ئیسلامی بو ، پیاوێكی زۆر مەرد و ڕوخۆش و دەمپاك و ڕەفتار جوان و پیرۆز و پڕشنگدار بو ، بە جۆرێ‌ لە ڕووی دیار بوو، هەست بە شەرم‌و تامێكی لاهۆشی و دەرونی دەكرا  ، ڕابەرێكی بە ڕەحم و بە سۆز بو بۆ موجاهیدان، بە خەم و بە پەرۆش بو بۆ ئیسلام  ، ڕابەرێكی هێدك و لەسەرخۆ بو ،  لە وتە و گوتاردا زمان پاراو و ڕەوانبێژ بو ، بە دەمپاك و ڕاستگۆ مەشور بو ، نمونەی هەموو ئەوانە و سەدان كردار وگوفتار‌و ڕەفتاری چاكی تر بو كە لە ئامار نایەن ( وێڕای ئەوەی كە ئەویش ئادەمیزاد بوو ، لە هەلە‌و تاوان بەدەر نەبوو، وەك پێغەمبەر (صلی الله علیە وسلم) دەفەرمووێ‌ ( كل بنی أدم خگا‌و و خیر الخگائین التوابین ) واتە : هەموو ئادەمیزادێك هەلە‌و تاوان دەكات .

نۆیەم / لە ڕووی زوهد و شوكر و وەرع‌و تەوەكول‌و تەوازع و خۆڕاگری و خۆبەختكردن : ئەگەر باش سەرنجی ژیان و خەباتی ئەو پیاوە ناودار و مەزنە بدەین ، دەبینین كە لە هەموو ئەولایانانە تا ڕادەیەكی زۆر هەقی خۆی دابوو ، وەك :-

1) لە ڕووی زوهدەوە : مامۆستا ڕابەرێكی زۆر زاهیدە و خۆنەویست و دونیا نەویست و بە كەمگر بوو ،  لەوانە بو كە پێغەمبەر ( صلی الله علیە وسلم ) فەرموویەتی ( گوبی لمن هدی الی الإسلام و كان عیشه كفافا و قنع بما أتاه الله عز وجل ) هەردەم ئارەزوی دونیا و خۆشگوزەرانی وەلانا بوو، بە ژیانی ناسۆری و ناهەمواری ڕازی بوو ، هەرگیز بیری لە ژیان و پشودان و ئاسودەیی نەدەكردەوە  . ( بل رجل كلاهما ... ) بەڵكو پیاوی هەردوو دنیا بوو .

2) لە ڕووی شوكروە : مامۆستا هەمیشە بە ( دڵ و بیر و مێشك و سەرجەم ئەندام و هەستەكان ) ی لە هەمو كات و بار و دۆخێكدا لە ( بون و نەبون و خۆشی و ناخۆشی و شێنەیی و هاوار و تەنگانە ... ) دا سوپاسی خوای دەكرد و بە قەدەر و دانانی خوا ڕازی بوو ، لەو بەندە سوپاسكار و كەمانە بوكە خوا فەرموویەتی ( و قلیل من عبادِێ الشكور ) ، ڕێگا و دروشمی ( لئن شكرتم ڵازیدنكم ) ی گرتبوە بەر و زۆر شوكر بو ، هەردەم ( الحمد لله علی كل حال ) ی لە سەر زار بوو .

3) لە ڕووی پشت بە خوا بەستن ( التوكل ) : مامۆستا لەو بەندە خواناسانە بو كە بەس پشتی بە خوا دەبەست و ئایەتی [ و من یتوكل علی الله فهو حسبه ] ی شیعار بو ، تەواو خۆی بە دەست خواوەند دابوو ، بڕوای وا بوو كە تەنها خوا [ نافع و چار معز و مژل ] ە ، ئەگەر كۆمەڵی مرۆڤ و پەری هەمویان لە سەر شتێك كۆببنەوە چاكە‌و خراپەیەكت پێ‌ بگێنن كەس بە بێ‌ خوا هیچی پێناگات وەك دەفەرمووێت: (قل لئن إجتعمت الإنس و الجن علی أن یچروك بشی ‌و ) ، ئینسان‌و ئەجینە كەس بە بێ‌ خوا توانای هیچ زیانێك یان نی یە بە كەس بگێننن وەك دەفەرمووێ‌ : ( وما هم بچار من أحد ... ).

4) لە ڕووی خۆ بە كەم زانین ( تواچع ) ەوە : مامۆستا بڕوادارێكی پتە وو ڕاستەقینە بوو ، بەرانبەر خوا و ئاینەكەی خۆی بە هیچ نەدەزانی  ، لە ژیانیدا بەرانبەر موسڵمانان زۆر بێ‌ لاف و بێ‌ ناز و خۆ بەكەمگر بو ، بۆ هەژار و نەدار و هەموو چینەكانی كۆمەڵگا هەمیشە دەرگای واڵا بوو دیدەنی دەكردن  ، داواكاری ئایەتی ( ... رحماْ  بینهم )ی لە خۆیدا بەدی هێنا بو ،  زۆر ڕێزی لە هەژار و نەدار و پیر و پەككەوتەكان دەنا و یارمەتی دەدان .

5) لە ڕووی خۆڕاگری یەوە : مامۆستا لە كار و خەبات و تێكۆشانی پڕ دڕك و داڵ و ژیانی پڕ مەینەتی ڕابەرێكی زۆر بە ئارام و خۆڕاگر و كۆڵنەدەر و ماندو نەناس و جوامێر و ئازا و دلێر بو ، هەمیشە سەبری لەسەر گیروگرفت و ڕووداوە نێو خۆی و دەرەكیەكان دەگرت و دروشمی ( لئن صبرتم فهو خیر للصابرین ) ی جێ‌ بەجێ‌ دەكرد  ، ڕابەرێكی زۆر بە بێن و بە پشوو لەسەرخۆ و هێدی بوو ، هەردەم بە بڕیارەكانی خوا ( و اصبر لحكم ربك ... ) ڕازی بو ، بەرگەی هەڕەشە و گورەشەكانی دەگرت ، بار و دۆخی پشێو و ناهەموار لە كاری نەخستو چۆكی پێ‌ دانەدا ، لەوانە بو كە خوا دەرهەقیان فەرموویەتی : [ إنما یوفی الصابرین أجرهم بغیر حساب ] ئینشاْ الله خوا بێ‌ شومار پاداشتی خێری داوەتەوە ، بە هەمان شێوەش لە قەبر و قیامەتدا خۆڕاگرو جێگیری دەكا .

6) لە ڕووی خۆبەختكردنەوە : مامۆستای ئیمان پۆلا هەمیشە بە درێژایی ژیانی خۆبەختكەر و گیان فیدای ڕێبازی ئیسلام بو ، شەو ڕۆژ لە هەمو كات و قۆناغەكاندا قوربانی بە خۆداوە و ژیانی لە خزمەتی ئەم ئاینە بەسەر بردووە و لەو پێناوو پێگاڤ دا ڕوبەڕوی زۆر گیروگرفتی توند و دژوار بوەو چەندان جار لەلایەن ڕژێمە دكتاتۆرەكانی دژ بە ئیسلام بانگكراوە و چەندان مانگ لە زیندانەكانی ( ڕمێسە و نوگرە سەلمان ) دەست بەسەر كراوە  ، لە كاتی چە كداریش وەك خەڵك ئاسا دو ڕۆڵەی خۆی ( زوبێر و سەعید ) ی كردۆتە قۆچی قوربانی ئەو پێناوە و بە هەموو جۆرێك لە پێناو خوا قوربانی بێ‌ وێنەی بە ژیانی خۆی داوە و هەمیشە گیان لەسەر دەست بوە .

دەیەم /  تەمەن درێژی پڕ خێر و بەرەكەت :

مامۆستا لەو كەسانە بو كە پێغەمبەری خوا ( صلی الله علیە وسلم ) دەربارەیان دەفەرموێ‌ : ( خیركم من گال عمره و حسن عمله ) پیاوێكی پیر و تەمەن درێژ بو بەڵام بە درێژایی ( 77 ) ساڵ هەر لە تەمەنی گەنجی و لاوێتی دا بیر و هۆش و هەستەكانی بە ئیسلام گۆشكرا بون ، بە ئاینی خوا پەروەردە كرا بون ،  ئاودرا بون ،  هەر خەریكی كاری چاك و خێر و خواپەرستی بو ، لە هەموو كارێكی بەد و ناشەرعی لای دەدا و تەمەنی درێژی لە خزمەتی ئاین و گەلەكەیدا بەسەر برد ، بۆ گەلەكەی قازانج و سودی زۆری هەبو .

یازدەم/ كەسایەتی مامۆستا بە هۆی ئیسلامەوە بو : لەبەر ئەوەی مامۆستا پیاوێكی بە ئیمان و مەردی مەیدان بو ، بۆ خوا ژیا و بۆ خواش مرد ، زۆر خزمەتی ئیسلامی كرد و دژی كوفر و زوڵم و زۆرداری و شیركی تاغووت و ملهوڕو زەبر بە دەستە خوانەناس و عەلمانیەكان وەستا ، خوا ڕێزی لێ‌ ناو بەرزی كردەوە ، چونكە خوا دەفەرموێ‌ : ( و لا تهنوا ولا تحزنوا و أنتم اڵاعلون إن كنتم مۆمنین ) خوا لەسەر دەستی ئەو زۆر كاری گەورەی خێری لە بەرژەوەندی ئیسلام ئەنجامدا ، بە جۆرێ‌ سەرەك ( تیرە و هۆز و حزب و دەوڵەت ) ەكان زۆر ڕێزیان لێ‌ دەنا و پێشە خۆیان دەدا ، لەبەر ئەوەی تەنها پیاوی خوا بوو، هەرگیز لەگەڵ هیچ لایەنێكی دونیادا نەبوە خوا ڕێزی لێ‌ نابوو ، بۆیە ئەگەر ئەم میللەتە موسڵمانە وەفادار بێ‌ دەبێ‌ وەفا ی بۆ ئەو ڕابەرە شۆرشگێرە موسڵمانە هەبێ‌  ، باسكردنیشی بە پێچەوانەوە دابەزاندنە لە پلەوپایەی ئەو .

دوانزە/ مردنی شاهێدە : لەسەر دڵسۆزی و وەفاداری مامۆستا كە هێندە خزمەتی ئەو گەلەی كردوە  ، تەئسیری لە نێویاندا هەبوە ، هەر لە شام تا هەڵەبجە خەڵكێكی زۆر و ئاپۆرە پڕ بە دڵ لەسەری دەگریان و لە پێشوازی تەرمی ئەودا بون بە ( پیاو‌و ژن و پیر و پەككەوتە و مناڵ و لاو كەڕ و كوێر و لال و هەموو جۆرە كەسان ) لە ( جەماوەر و لایەن و ڕێكخراو و دامو دەزگا ئیداری و سەركردە ... ) كان لە ڕێ‌ دا بون ، لە پرسە لەبەر دەرگای مزگەوت و بارەگاكان دەوەستان بۆ ڕێوڕەسمی مامۆستا بۆ باوكی بە پەڕۆش ، ئەمە بەڵگەیە لەسەر بون و گەورەیی و دڵسۆزی و موبارەكی و لێهاتووی و ماندوبون و كاركردنی مامۆستا ، بریتی یە لە دەرئەنجامی بەرهەمی خزمەت كردنی ئەو .

لە كۆتایی دا پڕ بە دڵ خوازیارین كە خوای گەورە مامۆستا بە بەهەشتی پان و بەرین و نەبڕاوە بە پلەی شەهید شادی بكا و ، لە ساحەی ئیسلامی جێ‌ ی چۆل نەكا  ، ڕێبوارانی ڕێگەی ئەو بۆ هەوڵدان و خزمەتی خوا سەر بخا ، مردنی ئەو بكا بە مایەی خێر و كۆمبون و كۆكردنەوە و یەكگرتنی تێكڕای موسڵمانان و كێشانی بالی خۆشی و شادی و خۆشگوزەرانی بەسەر كوردستاندا .

سەرچاوە :بزاڤ