داستانی قزله‌رو تێكۆشانی شیوعییه‌كان

ئه‌حمه‌د ره‌جه‌ب

41 ساڵ به‌ر له‌ ئێستا و رێك له‌ رژی 24/3/1980 مه‌فره‌زه‌یه‌كی  دلێری پێكهاتوو له‌  (16) هاورێ و دؤستانی حزبی شیوعی عێراق به‌رنگاری هێزێكی گه‌وره‌ی دوژمنی رژێمی خوێنرێژی دیكتاتۆر سه‌دام حوسه‌ێن و حزبی به‌عسی عه‌ره‌بی له‌ دێی قزله‌ری مێرگه‌پان  بوونه‌وه‌و هێزه‌كه‌ی دوژمن بریتی بوون له‌ 19 هه‌لێكۆپته‌رو ژماره‌یه‌كی زۆر له‌ سه‌ربازو جاش و،  شیوعییه‌كان توانیان له‌و رۆژه‌ سه‌ختانه‌دا داستانێكی پر له‌ قاره‌مانێتی  و خۆبه‌ختكردن تۆمار بكه‌ن.

به‌ڵێ، مه‌فره‌زه‌یه‌كی قاره‌مانی حزب كه له‌ (16) پێشمه‌رگه‌ پێك هاتبوو، به‌یانی زوو دێی زێوێی بناری شاخی سه‌ركه‌شی پیره‌مه‌گروونی به‌جێهێشت و به‌و سه‌رماو سۆڵه‌یه‌و، له‌ پاش به‌فرشكاندن و چوونه‌ سه‌رشاخ و دابه‌زین بۆ دامێنی شاخه‌كه، كه‌‌ بوونه‌ هۆیه‌كی سه‌ره‌كی هیلاك و ماندوو بوونی پێشمه‌رگه‌كان ، مه‌فره‌زه‌كه‌ له‌ كاتژمێری (11) دا چووه‌ ناو دێی قزله‌ری سه‌ر به‌ ناحیه‌ی سه‌رچنار بۆ حه‌سانه‌وه‌و نانخواردن من و هاورێی تێكۆشه‌ر ره‌ووف ره‌شید – بێكه‌س} نانمانخواردو هاتینه‌ ده‌ره‌وه‌و ئه‌و رۆژه‌ خۆره‌تاوێكی خۆش بوو بووین به‌  پاسه‌وان و، له‌و كاتانه‌دا هه‌ڵیكۆپته‌رێك له‌ ئاسمانی ناوچه‌كه‌ ئه‌سورایه‌وه‌و پاشان چه‌ند هه‌لیكۆپته‌رێكی تر هاتن و  یه‌كسه‌ر سه‌ربازو جاشیان له‌ ده‌وروپشتی دێكه‌ هه‌ڵرشت و زوو به‌ زوو له‌ هه‌ردوولا ده‌ست كرا به‌ ته‌قه‌كردن و، دوژمن په‌یتا په‌یتا سه‌ربازو جاشی ئه‌هێناو ژماره‌ی هه‌لێكۆپته‌ره‌كانی گه‌یانده‌ 19 دانه‌.

شایانی باسه‌ ساڵی (1980) به‌ هۆی باران و ته‌روتووشییه‌وه‌ ئاهه‌نگه‌كانی نه‌ورۆز خرابوونه‌ رۆژی (24) ی مانگ و هێزه‌كانی دوژمن ئاماده‌و له‌ سه‌رپێ بوون بۆ سه‌ركوتكردنی هێزه‌كانی ئۆپۆزسیۆن و به‌رهه‌ڵستكار.

دوژمنی ترسنۆك به‌ شێوه‌یه‌ك هاتبوو، ئه‌یزانی مه‌فره‌زه‌كه‌ (16) كه‌سه‌و چه‌كه‌كانیان زۆر خراپه‌، به‌ خه‌یاڵی خاوی خۆی هاتبوو مه‌فره‌زه‌كه‌ ده‌ستگیر بكات، له‌ راستیدا چه‌كی پێشمه‌رگه‌كان چه‌كی شه‌ر كردن نه‌بوو، بریتی بوون له‌ (2) كلاشنكۆف و بۆ نموونه‌ فه‌رمانده‌ی مه‌فره‌زه‌كه‌ هاورێ حه‌مه‌ كه‌ریم قه‌ره‌چه‌تانی كلاشینكۆڤی پێبوو به‌ڵام به‌ یه‌ك مخزه‌ن و (8) ژێسێ كۆنی ئه‌مریكی له‌ دوای 3 یان 4 فیشه‌ك ته‌قاندن ئه‌وه‌ستان و (5) ماوو* یه‌ك برنه‌و، لێره‌دا جه‌خت ئه‌كه‌مه‌وه‌ و ئه‌ڵێم هه‌موو  چه‌كه‌كانمان كۆن بوون و، له‌ كاتی ته‌قه‌ كردندا ئه‌وه‌ستان، به‌ڵام سه‌ره‌رای هه‌موو ئه‌و كۆسپ و ته‌گه‌ره‌یه‌ وره‌ی پێشمه‌رگه‌و هاورێیان به‌رز بوو.

پاش (4) كاتژمێر شه‌ر كردن مه‌فره‌زه‌یه‌كی دلێری پێشمه‌رگه‌ی یه‌كێتی نیشتمانی كوردستان به‌ سه‌رۆكایه‌تی ئیسماعیل گه‌وره‌دێی له‌ قۆڵی چۆخماخه‌وه‌ خۆی گه‌یانده‌ گه‌رمه‌ی شه‌ره‌كه‌و هاتن به‌ هانای برا پێشمه‌رگه‌كانیانه‌وه‌و، شه‌هاب پێشمه‌رگه‌ی دلێری یه‌كێتی كوردستان له‌ شه‌ره‌كه‌دا بریندار بوو، له‌ كاتژمێری (6) ی ئێواره‌ دوژمن كه‌وته‌ پاشه‌كشێ و كۆكردنه‌وه‌ی زیانه‌كانی و به‌رووره‌شی بۆ مۆڵگاو ته‌ویله‌كانی خۆی گه‌رایه‌‌وه‌.

ئه‌و پێشمه‌رگانه‌ی له‌و داستانه‌دا به‌شدار بوون ئه‌مانه‌ن :

1- حه‌مه‌ كه‌ریم قه‌ره‌چه‌تانی (حه‌مه‌ساله‌ح) فه‌رمانده‌و به‌رپرسی عه‌سكه‌ری، 2- حه‌سه‌ن ره‌شید{ فه‌لاح} 3- كه‌مال مام هه‌مزه‌ { هه‌ژار} 4- عمر حه‌مه‌ بچكۆل { ملا حوسه‌ێن } 5 ـ  معتصم عبدالكریم {أبو زه‌هره‌} 6- مامۆستا شه‌فیق كه‌ریم { شاهۆ} 7- صلاح الدین حه‌سه‌ن {مامۆستا خالید} 8- سه‌رباز مه‌لا ئه‌حمه‌د بانیخێڵانی 9- عمر عه‌لی { عمری  پوره‌ سه‌لما} 10- جه‌مال ئه‌مین { مامۆستا جه‌مال} 11- حه‌مه‌ساله‌ح سورداشی { مامۆستا سه‌ردار} 12- ره‌ووف ره‌شید { بێكه‌س برای شه‌هید حه‌سه‌ن ره‌شید} 13- محه‌مه‌د مه‌زلوم { ئه‌بو محه‌مه‌د} 14 ـ بورهان ئه‌حمه‌د { عه‌تا} 15 ـ ئه‌حمه‌د ره‌جه‌ب { سیروان} 16 ـ ع. ط  ( ابو هێمن) گومانی زۆری له‌ سه‌ر بوو و پاشان ده‌ركه‌وت سیخوری زژێمه.‌

له‌ داستانی قزله‌ری شكۆدار ئه‌م هاورێیان شه‌هید بوون :

1- عومه‌ر حه‌مه‌ بچكۆل { مه‌لا حوسه‌ێن}  ، كرێكاری كارگه‌ی ته‌نقیحی سلێمانی.

2- شه‌فیق كریم{ شاهۆ} مامۆستای زمانی ئینگلیزی له‌ سانه‌وی رۆشنبیر – سلێمانی.

3- موعته‌سه‌م عه‌بدولكه‌ریم { ئه‌بو زه‌هره‌} هونه‌رمه‌ندو وێنه‌كێش {شێوه‌كار} به‌غدا.

4- حه‌سه‌ن ره‌شید { فه‌لاح}  كرێكارو لێپرسراوی هێزی پاراستنی باره‌گای كۆمیته‌ی ناوه‌ندی له‌ به‌غدا.

5- كه‌مال مام هه‌مزه‌ { هه‌ژار)} ، كرێكار، سلێمانی.

3 هاورێی به‌شداربووی داستانی قزله‌رله‌ شوێنی تردا شه‌هید بوون و ئه‌مه‌ش ناوه‌كانیانه‌ :

1 – سه‌رباز مه‌لا ئه‌حمه‌د بانیخێڵانی له‌ داستانه‌كه‌ی به‌كربایفدا به‌ ده‌ستی جاشه‌كانی رووره‌ش و تاونباری خوێنرێژ ته‌حسین شاوه‌یس شه‌هید كرا.

2- عومه‌ر عه‌لی (عومه‌ری پوره‌ سه‌لما) له‌ كاتی ئه‌نجامدانی ئه‌ركێكی حزب و پێشمه‌رگایه‌تی‌ له‌ رووباری چه‌می سووره‌بان له‌ نزیك دێی چاڵه‌ خه‌زێنه‌ خنكاوو شه‌هید بوو.

3- سه‌لاحه‌دین حه‌سه‌ن (مامۆستا خالید) له‌ كاتی ئه‌نفاله به‌دناو چه‌په‌ڵه‌كه‌ی رژێمی به‌عسی ترسنۆكدا 1988 كه‌وته‌ داوی چه‌ته‌و چڵكاوخۆره‌كانی رژێم و شه‌هید كرا.

له‌ كۆتاییدا ئه‌ڵێم هه‌ندی كه‌س ته‌نانه‌ت هاورێیانی خۆۆشمان حه‌ز ئه‌كه‌ن بیره‌وه‌ری بنووسنه‌وه‌و ئه‌وه‌ش كارێكی باشه‌ به‌ڵام ئه‌گه‌ر بۆ سنگده‌رپه‌راندنه‌ كارێكێ زۆر خراپه‌ بۆ نموونه‌ هاورێیه‌ك كتێبێكی نووسیوه‌ و هه‌رچی له‌ سه‌ر شیوعییه‌كانی سلێمانی نووسیوه‌ هه‌ڵه‌یه‌ دوره‌ له‌ راستی بۆ نموونه‌ ئه‌لێت: مه‌لا حوسه‌ێن فه‌رمانده‌ی مه‌فره‌زه‌كه‌ی قزله‌ر بوووه‌و  به‌ هاوكاری هاورێ فارس ره‌حیم موسته‌شاری سیاسی بوه‌و  بۆ وبیرهێنانه‌وه‌ی ئه‌و هاورێیه‌ ئه‌ڵێم شتێك مه‌نووسه‌و مێژوو تیكمه‌ده‌و  مه‌یشێوێنه‌ و، حه‌مه‌ كه‌ریم قه‌ره‌چه‌تانی فه‌رمانده‌ی مه‌فره‌زه‌كه‌ بوو و هاوری دوكتۆر فارس ره‌حیم له‌و شه‌ره‌ نه‌بووه‌و قه‌ت به‌رپرسی سیاسیش نه‌بووه و هیچ بریارێك نه‌بووه‌ نه‌چینه‌ ناودێ و قه‌ت نان نه‌هێنراو بۆۆ مزگه‌وت به‌ڵكو پێشمه‌رگه‌ له‌ سه‌ر ماڵان دابه‌ش ئه‌كران.‌

22/3/2021