|
کاراتی دوو
وشه یه کی لیَکدراوی ژاپۆ نی یه، به مانای: ڕێگای ده ستی به تاڵ دێت
که له زاراوه ی ژاپونیی دا هاتووه و ریگایه که له جۆره‌کانی هونه ری به‌رگری له خۆکردن، كاراتی له رووی فیزیکیی و ده روونیه وه، وا له مروڤ ده کات، بتوانیت زال بیت به‌سه‌ر هه‌موو کوسپ و ته گه ره کانیدا له کاتی به رگری له خوکردن و هیرشبردنه سه‌ر دوژمن و توانای ئه وه ی هه‌بیت بتوانیت په یوه ندییه کی زور به هیزو به‌تین په یدا بکات له نیوان له ش و میشک و هۆش و بیرو ماسولکه کانی له‌شدا له کاتی گرژی و هه لچوون و داچووندا.
به‌شه‌کانی یاری کاراتی- دوو بریتین له
راهینانی له ش وبه‌هیزکردنی ماسولکه‌کان *
به‌رگری له خۆکردن له کاتی پیویستدا *
وه رزش و پیشبرکیَ کردن بوهاندانی رۆلی وه رزشیی *
چالاکی فورمه کان به هه موو لایه نه کانییه وه *
جوره کانی ژیان و پیکه وه ژیان *
فیربوونی جولانه وه کان و هونه ره کانی (هونه ری جه نگ- مارشیال ئه رتس)
*
راهاتنی له ش له سه ر باری گرژی و خاوی *
چونییه تی هه ناسه دان و وه رگرتن *
بروا بوون به خو و دانبه خوداگرتن
دوورکه وتنه وه له شه ری لاوه کی و خوپاراستن ئه‌مانه و چه ندین سودی دیكه به مروڤ ده گه یه نیت.
*
مێژووی كاراتی یاخود رێگای ده‌‌ستی به‌‌تاڵ
ئه م هونه ره سه‌نه سه‌رچاوه که‌ی ده‌گه‌ریَته‌وه بۆ میژوویه‌کی دیَرین. که له هیندستان له‌سه‌رده‌ستی ، تا- مو- داروما تاشی ( بودید هارما ) په ره‌ی یپیدراوه و له کلیساو په‌رستگاکاندا به کارهاتووه.
بو به هیزکردنی له ش و میشکی موریده‌کان، بو ئه‌نجامدانی کاری خوداپه‌رستی‌و به‌رگریکردن له خود و کلیساو دابونه‌ریته کانیان . له سالانی 300 ی زایینیشدا له هیندستاندا هه‌بووه ، دواتر به‌ره‌و ناوه‌راستی چین گوازراوه ته‌وه. له سالی 500 ی زایینیشدا به ره و وڵاتانی ئاسیاو ده‌وروبه ری.
ئه م هونه ره له ولاتی چین په ره‌ی پیدراوه و پیشکه‌وتووه. چونکه ده سه‌ڵاتداره‌کانی ئه‌و سه رده مه هه‌موو جوره چه که‌‌کیان، له کاتی شه ڕکردن له گه‌ل یه کتریدا له خه لکی ئه و ولاَته قه ده غه کردبوو، بویه ئه‌وانیش له کاتی ململانیدا له گه ل یه کترپه‌نایان بۆ جۆره‌ها چه‌کی کوشنده تر بردووه وه ک؛ ته ور دارو داس و چه قۆو قامچی و گوریس، شیرو رم و تیروکه‌وان، که روژانه له کیلگه‌و ده‌ریاکاندا کاریان پیده کرد. هونهری كاراتی هه‌رله‌ویوه‌شه‌وه به ره و دورگه‌ی (ئوکیناوا)ی ژاپونیی هاتووه و له سه رده ستی چه ندین ماموستاوراهینه رو پسپورانی ئه م بواره، لهو سه‌رده‌مه‌دا گرنگی پیَدراوه. له سالی 1900 ی زایینی له دورگه ی ئوکیناوا یاری جوری (ناها- ته،
شوری- ته و توماری- ته ) کراوه که ماموستا (جیگورو کانو) له ساڵی (1860-1938) (داهینه ری یاری جو- دو) باشترین و به‌هیزترین که سایه تی ئوکیناوا بووه لهو سه‌رده‌م‌و بواره‌داو خاوه‌نی قوتابخانه‌ی کو- دو- کان بووه‌‌و ویستویه‌‌تی ئه م یاریه بگوازیته وه بۆ ژاپون.
گواستنه‌‌وه‌‌ی كاراتی بۆ ژاپۆن
ماموستایه کی ئوکیناوایی زورچالاکانه ، هونهری جه نگیی کوشتاریی و ماموستای
قوتابخانه‌ی گیچن فوناکوشی، له سالی 1922 به خویی و رشته جوانه که ی به ناوی شوری- ته، گه یشته توکیوی ژاپون و زوربه خیرایی توانی جیگه ی خوی له ناو دلی ژاپونییه کاندا بکاته وه، تاوه‌کو له سالی 1930 هونهری كاراتی به ره سمی دانیان پیداناو له گشت داموده زگاکانی میری‌و مه‌ده‌نیدا کاریان بۆ ده‌کرد. به تایبه‌تی له‌لایه‌ن وه‌زاره تی په‌روه رده و فیرکردنه‌‌وه زور گرنگی پیدراوه لهو كاته‌‌دا. له دوای جه نگی جیهانی دووه‌میشه وه ئه م یارییه به ره و زوربه‌ی ولاتانی جیهان گوازرایه‌وه. ئه وه‌بوو له‌کاتی ماموستا گیچن فوناکوشی ئه م یارییه به ته واوی گورانی به سه‌ردا هاتوو به فۆڕمیکی زانستییانه هاته مه‌یدان‌و تیکه‌ل به بواری خویندن و زانکوکان کرا، بۆیه تاکو ئیستا ئه‌م پیاوه به دامه‌زرینه‌ری یاری کاراتی- دو (شوتوکان) داده‌نریت له جیهاندا که به خۆی‌و کوره که‌ی (
یوشی- تاکا ) زور له هه ول‌و خه می ئه م هونه‌ره‌دا بوون.
به داخه وه یوشی- تاکا له کوتایی جه نگی جیهانیی دووه مدا کوژراو یانه‌که‌شیان بوردومان کراو له لایه ن دوژمنانی ژاپونه‌وه سوتینرا، که ئه مه بووه هۆی لیکه‌وتنی زیانێکی زور گه‌وره له سه‌نسه‌ی فوناکوشی له ساڵی (1868تا ساڵی 1957) و موریدانی ئه‌و ریَبازه له‌سه‌رتاسه‌ری جیهاندا. ئامانجیش له فیَربوونی هونه ری کاراتی- دو: نه دۆڕانه و نه بردنه‌وه، به ڵکو باش کردن و وپته‌وکردنی مورال و کاراکته‌ری ئه‌و یاریزانه‌یه که چۆن مامه‌له و هه‌لسوکه‌وت بکات له‌گه‌ل ئه‌و ده‌وروبه‌ره ی که تیَیدا ده‌ژی تا نه وه‌یه‌کی کارامه‌و ژیرو ساخله‌م بهینینه ئاراوه بۆ خزمه‌تکردنی گه له كانیان
.
سه رچاوه
http://www.akoi.net
|