پەیامێك لە ئاری هەرسینەوە

سەرۆكی لیستی نەتەوەیی لە پەرمانی كوردستان ڕادەگەیەنێت،

سامانە سروشتیەكانی هەرێمی كوردستان موڵكی گشتین و دەبێت هەر لە چوارچێوەی بەرژەوەندی گشتیشدا بەرهەم بهێنرێن و مامەڵەیەن پێوە بكرێت

دەقی مانیفێستەكە..

كوردستان یان نەمان

مانیفێستی نەتەوەیی

هاوڵاتیانی ئازیز

نەتەوەی كورد یەكێكە لە پێكهاتە ئیتنیكیە سەرەكیەكانی خۆرهە ڵاتی ناوەڕاست. نیشتیمانی كورد چەندجارێك لە مێژوودا پارچە پارچە كراوەو، دواجاریش لە دوا ساتەكانی سەردەمی كۆلۆنیالیزمی خۆرئاواییدا خاكی پیرۆزی كوردستان كرایە چوارپارچە كە هەرێمی كوردستان (بە ناوچەكانی دەرەوەی ئیدارەی حكومەتی هەرێمیشەوە) لە ئێستادا ئەو بەشەیە كە بەزۆر بە دەوڵەتی عێراقەوە لكێنراوە.

كورد لە چوارچێوەی دەوڵەتی عێراقدا هەمیشە لە پێگەی نەتەوەی بندە ست‌و عەرەبیش نەتەوەی سەردەست بوە. هێشتا ئەم نابەرابەریەش بۆ ساتێكیش كوردی وا لێنەكردوە ئەم تێكهەڵقژانەی نێوان دەوڵەتی عێراق‌و كورد بە قەیرانی نێوان دوو نەتەوە بخوێنێتەوەو لێكیبداتەوە.

ئەمە لەكاتێكدایە كە هەر لە دروستبوونی دەوڵەتی عێراقەوە هە تا ئەم ساتەوەختە حكومەتە یەك لەدوای یەكەكانی عێراق هیچ درێغیەكیان لە (تەعریب، تەهجیر، جینۆساید)ی نەتەوەی كورد‌و نیشتیمانەكەی نەكردوە. حكومەتە یەك لەدوای یەكەكانی دەوڵەتی عێراق بە پەروەردەی (عروبە)و شۆڤێنیستی‌و فاشیستی نەوە یەك لەدوای یەكەكانی عەرەبی عێراقیان گۆش كردوە بۆ دژایەتی‌و تواندنەوەی نەتەوەی كورد‌و وێرانكردنی كوردستان. ئیتر ڕۆژێك بەناوی (القومیە العربیە)و ڕۆژێك بەناوی مەزهەب‌و… تادێت.

لەبەرامبەر ئەمەشدا سیاسەتی نێودوەڵەتی، ڕێكخراوی دەوڵەتە یەكگرتوەكان (نەك نەتەوە یەكگرتوەكان)، بەو هەموو هەراو هوریایەی كە بەناوی پارێزگاری لە مافەكانی ئینسان دەیكەن‌و بە كۆمەڵگەكانی جیهانی سێهەمی دەفرۆشنەوە، بۆ یەكجاریش لەسەر جینۆسایدی نەتەوەی كورد‌و وێرانكردنی خاكی پیرۆزی كوردستان بەدەنگ نەهاتن.

فراكسیۆنی نەتەوەیی لە پارلەمانی كوردستان لە ژێر ڕۆشنایی ئەو زوڵم‌و زۆرە مێژووییەی كە لە چوارچێوەی دەوڵەتی عێراقدا لە نەتەوەی كورد كراوە‌و هەتا ئێستاش دەكرێت‌ و بەردەوامی هەیە، بە ئامانجی ڕزگاری نەتەوەیی‌و دامەزراندنی دەوڵەتی سەربەخۆ لە باشوری كوردستان هاتۆتە كایەوە. لە ئێستادا ئەم بزوتنەوەیە سیاسیە، حیزب نیە، بەڵكو قەوارەیەكی نەتەوەیی سیاسیە لە چوارچێوەی كارو چالاكی پارلەمانیدا لە هەرێمی كوردستان.

لێرەدا‌و لەم چەند خاڵەی خوارەوەدا كورتەی بنەماكانی خەباتی سیاسی خۆمان (زۆر بە چڕی) بۆ ڕای گشتی هاوڵاتیانی ئازیزی هەرێمی كوردستان دەخەینەڕو:

هەرێمی كوردستان خاكی خەڵكی كوردستانە بەكورد‌و ئەو پێكهاتانەی تركە بە درێژایی مێژوو پێكەوە لە هارمۆنیدا ژیاون‌و بەرژەوەندی هاوبەش كۆی كردۆنەتەوە.

پاراستنی ژینگەی كوردستان ئەركێكی نیشتیمانی، ئاینی و ئەخلاقیە. نیشانەیەكی گرنگی خۆشەویستی بۆ نیشتیمان پاراستنی ژینگەكەیەتی.

هەرێمی كوردستان‌ واتە: هەر چوار پارێزگای هەڵەبجە، هەولێر، دهۆك‌و سلێمانی لەگەڵ ئەو ناوچانەی كە لە ماددەی ١٤٠ دەستوری عێراقدا بە ناوچە جێ ناكۆكەكان ناوبراون‌و لە ئێستادا لە لایەن دەوڵەتی عێراقەوە داگیر كراون‌و، كۆی ئەو ڕوبەرەی داگیر كراوە زیادتر لە ٪٥٠ی خاكی هەرێمی كوردستانە.

هەرێمی كوردستان نیشتیمانێكی داگیركراوە. برایەتی نێوان نەتەوەكان كاتێك مومكین دەبێت كە مافی سروشتی‌و خواكردیان چونیەك بێت. ئەو مافەش دامەزراندنی دەوڵەتی سەربەخۆیە. كێشەی كورد لەگەڵ دەوڵەتی عێراق كێشەیەكی قانونی نیە بەڵكو سیاسیە. كوردستان بە قانون داگیر نەكراوە، ئەم ماف زەوتكردنە‌و ئەم داگیركاریە لە ئەنجامی پیلانێكی نێودەوڵەتیەوە هاتۆتە ئاراوە. نەتەوەی سەردە ست‌و حاكم لە عێراق هیچ بڕوایەكی بە بنەماكانی دیموكراسی‌و تەنانەت دەقە ئاینیەكانیش بۆ دەستەبەركردنی مافەكانی كورد نیە، هەر بۆیەش ئێمە پێمان وایە ئەم خۆش باوەڕیەی هەندێك لایەنی سیاسی لە كوردستان كە پێیان وایە ڕۆژێك لە ڕۆژان دەوڵەتی عێراق لەسەر سینیەكی ڕەنگین سەربەخۆیی بۆ خەڵكی كوردستان دەكاتە خەڵات، جگە لە فانتازی هیچیتر نیە.

بە مەبەستی دژایەتی هیچ ئایین‌و ئاینزا‌و نەتەوە یەكی دیكە دروست نەبوین، بەڵام هەر كەس‌و لایەن‌و دامەزراوەییەكی سیاسی، لەژێر هەر دروشم‌و بە هەر ناوێكەوە، گەر بە مەبەستی داگیركردنی هەرێمی كوردستان هەنگاو بنێت بە دوژمنی خۆمانی دەزانین‌و بۆ بەدەرنانی لە وڵاتەكەمان هەمو شێوازێكی بەرەنگاربوونەوەیان بۆ پارێزگاری لە خاكی پیرۆزی كوردستان بە مافی خۆمان دەزانین.

پیرۆزیەكان لای ئێمە یەكڕیزی نەتەوەیی‌و نیشتیمانی، ئاڵا‌و خاكی پیرۆزی كوردستان.

حیزبی سیاسی تەنیا ئامرازێكە بۆ خزمەتی نەتەوە‌و نیشتیمان، بۆیە سەپاندنی ئینتیمای حیزبی بەسەر ئینتیمای نیشتیمانیدا بە توندی ڕە ت دەكەینەوە.

هێزی پێشمەرگەی كوردستان، لەشكری پارێزەری نیشتیمانی پیرۆزی كوردستانە، هەر بۆیەش بە توندی دژی بە حیزبی كردنی هێزی پێشمەرگە ین، دیاریكردنی ڕۆژێكی ساڵ بە ناوی ڕۆژیپێشمەرگە و، ڕۆژێكیش بەناوی ڕۆژی شەهیدانی كوردستان.

سامانە سروشتیەكانی هەرێمی كوردستان موڵكی گشتین و دەبێت هەر لە چوارچێوەی بەرژەوەندی گشتیشدا بەرهەم بهێنرێن و مامەڵەیەن پێوە بكرێت. بەتایبەتی نەوت و گاز و دەرهاویشتەكانی دیكە دەبێت لەدەستی ئیحتیكاری تاكە كەسی و كۆمپانیا بیانیەكان بە قانون بپارێزرێن و بەتاڵان نەبرێن.

داڕشتنەوەی پڵانی ستراتیژی و درێژخایەن بۆ كەرتی كشتوكاڵ و ئاوداری و پیشەسازی لەسەر بنەمای سیاسەتی پشت بە داهاتی ناوخۆ بەستن.

حكومەتی هەرێمی كوردستان دامودازگای فەرمی‌و شەرعی بەڕێوەبەری كۆمەڵگەكەمانە. ئەركی حكومەت دابینكردنی فەزایەكی كۆمەڵایەتیە كە كەرامەتی ئینسان تێیدا پارەزراوبێت‌و، خزمەتگوزاری‌و خۆشگوزەرانی شایستە پێشكەش بە هاوڵاتیان بكات. لە هەمانكاتدا ئەركی بێ چەندوچوونی حكومەتە كە كۆتایی بە دەست تێوەردانی حیزبی لەسەرجەم دام و دەزگاكانی و ئەو ناوەندانەدا بهَنێت كە مۆرك و مافی گشتیان پێوەیە.

پێدانی پشكی كەرتەكانی خزمەتگوزاری پەروەردە، تەندروستی، شارەوانیەكان و كارەبا بە كەرتی تایبەت نابێت ڕێژەی %٤٩ تێپەڕێنێت و، ئەوەش بە قانون ڕێكبخرێت.

پێداچوونەوە بە سیستەمی مووچە و كۆتایهێنان بە م ناعەدالەتیەی كە لە ئێستادا لە دیاریكردنی مووچەدا هەیە، بە تایبەتی لەبەرچاوگرتنی خێزانی گەنج.

پێداچونەوە بە سەرجەم پەیوەندیە نێودەوڵەتیەكاندا، بە جۆرێك كە تەنیا حكومەتی هەرێمی كوردستان ئەو مافەیپێ بدرێت و، ئەوەش جارێكیتر بە قانون ڕێك بخرێتەوە.

پێداچوونەوە بە دام و دەزگاو سیستەمی هەڵبژاردن و كۆمیسیۆنە باڵاكەی لە هەرێمی كوردستان، كە بواری كەمتەرخەمی ئیداری كەم بكاتەوە.

بەكردار بێ لایەن كردنی ناوەندی دادوەری و، ڕیفۆرمی ناوەندەكە و ئەكتیڤ كردنی.

بە كردار بێ لایەن كردنی دەستەی دەستپاكی و، ڕیفۆرمی دەستەكە و ئەكتیڤ كردنی.

بەشداری پێكردنی ئافرەت لە شەراكەتی بەڕێوەبردنی كۆمەڵگەكەمان، بەڵام نەك بە خێر و سەدەقەی سیستەمی پیاوسالاری.

كۆتایهێنان بە پڕۆژەی بە سیاسی كردن و بە حیزبی كردنی توێژی گەنج لە كوردستان، لە بری ئەوە خزمەتكردن و هاندانی گەنجان بە مەبەستی بەرجەستەبوونی خەللاقییەت و تواناكانیان.

داڕشتنی پلانێكی عەمەلی بۆ بیمەی تەندروستی سەرجەم چین و توێژەكان لە ھەرێمی كوردستان.

هاوڵاتی بوون بە مانای ئازادی‌و یەكسانی‌و دادپەروەری لە چوارچێوەی قانوندا، ئەمەش لە پەراوێزی جاڕنامەی گەردوونی مافی مرۆڤی دەوڵەتە یەكگرتوەكاندا: بڕیاری ژمارە ٢١٧ لە ١٩٤٨/١٢/١٠. هەروەها بەرجستە بوونی خەللاقیەتی ئینسان، نەك بە مشەخۆر كردن‌و تەممەڵ كردن‌و دامەزراندنی كۆمەڵگایەتی بێ بەرهەم.

پارلەمان ناوە ندی قانونگوزاری‌و چاودێریكردنی هەڵس‌و كەوتی حكومەت‌و لێپێچەنەوەیە لێی. لە كاتی مەترسی لێكترازان‌و قەیرانەكاندا نابێت پارلەمان تەرەفگیر بێت، بەڵكو دەبێت ببێتە مەرجەع‌و فاكتەری یەكڕیزی.

دامەزراندنی ناوەندێكی نیشتیمانی جینۆساید.

دامەزراندنی كەناڵێكی تەلەفیزیۆنی و ڕادیۆی حكومی لەسەر بنەمای شەفافیەت و ڕۆژنامەگەری پیشەیی.

ڕێفراندۆم بۆ سەربەخۆیی مافیكی هەرە سەرەتایمان بوو لە چوارچێوەی بنەماكانی دیموكراسیدا. ئەنجامی ئەو ڕێفراندۆمەی كە لە ٢٠١٧/٩/٢٥ بەڕیوەچوو، دیكۆمێنتێكی گرنگی قانونی، مێژووییە كە دەبێت بیپارێزین‌و بە هیچ جۆرێك ڕێكەوتن لەسەر هەڵوەشاندنەوەی نەكە ین.

 داڕشتنی پڕۆژەیەكی نەتەوەیی و نیشتیمانی لە نێوان سەرجەم لایەنە سیاسیەكان بۆ دەربازبوون لەم قۆناغە بە قانون.

بۆ هێنانەدی ئەم مافە سروشتیانەی خەڵكی كوردستان، پشتمان بە (خوای یەكتا)و نەتەوەكەمان بەستوە، سەركەوتنیش هەر بۆ لایەنی خاوەن (حەق) دەبێت.

سەرفراز بێت نەتەوەی كورد

ئاوەدان بێت خاكی پیرۆزی كوردستان

فراكسیۆنی نەتەوەیی لە پارلەمانی كوردستان

٢٠١٧/١١/٢٦